Majdanek

Het concentratie- en vernietigingskamp Majdanek werd gebouwd in augustus/ september 1941.

Luchtfoto

1942 plattegrond

Het kamp kwam tot stand in opdracht van Heinrich Himmler, en werd gebouwd door de Zentralbauleitung der SS und Polizei, die onder leiding stond van Odilo Globocnik, de SS- und Polizeiführer des Distrikts Lublin.
Aanvankelijk zou er een concentratiekamp worden gebouwd bij de begraafplaats aan de Lipowa Straat. In de zomer van 1941 begonnen Joodse krijgsgevangenen uit het Lipowa Camp het terrein ten zuidwesten van de begraafplaats bouwrijp te maken. Omdat het Duitse burgerbestuur bezwaar maakte tegen deze plannen, besloot Globocnik tot de bouw van een concentratiekamp buiten Lublin, op de Dziesiata Velden. Tijdens de bouw werd de naam veranderd in het populairdere “Majdanek”, (naar de voorstad Majdan Tatarski). De kampadministratie was gevestigd aan de Gartenstraße 12.

Ansichtkaart uit Majdanek

Ansichtkaart naar Majdanek

Tot april 1943 stond het kamp bekend onder de naam “Krijgsgevangenenkamp van de Waffen-SS Lublin" maar al in november/ december 1941 werden de eerste groepen gevangenen niet zijnde krijgsgevangenen uit de Sowjet Unie hierheen gestuurd, waaronder een groep van 200 Joden uit het getto van Lublin , groepen Joden uit de kleinere plaatsen rond Lublin en Poolse boeren uit het Lublin district.

De volgende groep Joodse Lubliners (2.000 - 2.500 mensen) werd op 24 april 1942 overgebracht uit het kleine getto van Majdan Tatarski (dit getto was ingericht na de liquidatie van het grote getto en lag vlakbij het oude vliegveld). Uit deze groep werden slechts 120 - 200 jongemannen voor dwangarbeid geselecteerd. Alle anderen (meest vrouwen, kinderen en bejaarden) werden doodgeschoten in het bos van Krepiec, 11 km van Majdanek. Hier werden door de nazi’s massa-executies ten uitvoer gebracht op gevangenen van Majdanek en Joden uit Majdan Tatarski, totdat in het kamp zelf de bouw van gaskamers voltooid was. Van begin 1943 af werden de slachtoffers gecremeerd op brandstapels in het bos van Krepiec.

gaskamers

Werkplaatsen in juli 1942

Het kamp lag op een af-stand van 3 km van het centrum van Lublin. Tegenwoordig is het kampterrein gelegen binnen de stadsgrenzen, aan de weg naar Zamosc.
Met een oppervlakte van 2.7 km² was het zelfs groter dan Auschwitz-Birkenau. Majdanek moest het grootste concentratiekamp worden buiten het Duitse Reich.

Midden in het kamp waren tien velden gepland, omgeven door prikkeldraad dat onder stroom stond en wachttorens. In elk veld moesten 20 barakken komen voor de gevangenen en twee barakken voor de diverse benodigdheden.
In drie gaskamers werden de mensen vergast, meestal met koolmonoxyde (deze informatie is ontleend aan ondergrondse verslagen uit het kamp die worden bewaard in het kampmuseum). De bezittingen van de gevangenen, maar ook hun haar(!), werden te koop aangeboden. De lichamen werden verbrand in een crematorium. Dwangarbeiders werden tewerkgesteld in 20 barakken (werk- en opslagplaatsen) en ook buiten het kamp.

Asheuvels – eerste gedenkteken

Uitgebrand crematorium

De gevangenen die niet stierven van de honger, uitputting of ziekten, werden vaak opgehangen, doodgeschoten of vergast. De grootste massamoord in Majdanek vond plaats op 3 november 1943. In het kader van de "Aktion Erntefest" werden die dag 16.000 - 18.000 Joden doodgeschoten. Bekijk de gedenkplaat!

In juli 1944 werd het kamp ontruimd op de nadering van het Rode Leger. Aanvankelijk werd het aantal mensen dat enige tijd in het kamp gevangen heeft gezeten, geschat op 300.000, van wie meer dan de helft Joden, en dat circa 78.000 van hen er zijn gestorven.
Recenter onderzoek wijst in de richting van 100.000 tot 120.000 gedeporteerden. Ook deze aantallen zullen mogelijk in de toekomst nog weer worden herzien.
Tijdens het bestaan van het kamp zijn voortdurend verzetsorganisaties actief geweest. Enkele gevangenen wisten te ontsnappen en informeerden anderen over wat er in het kamp gebeurde. Het verslag van een Slowaakse Jood wordt bewaard in het archief van Majdanek. Hij ontsnapte samen met een andere gevangene. Zij vertelden wat zij hadden ervaren tegen Joodse geloofsgenoten in Hongarije en Slowakije.
Bekijk een zeldzaam document, getekend door een vluchteling. Hij (zij?) was uitstekend op de hoogte van de locatie van de velden der gevangenen en van de opslagplaatsen. De plaats van de gaskamer is niet helemaal juist, mogelijk omdat die toen nog niet bestond. Het is daarom aannemelijk dat de ontsnapping heeft plaatsgevonden vóór oktober 1942.

Sinds 1944 is het voormalige kamp een gedenkteken. De bezoeker kan vandaag nog de werkpkaatsen zien, twee gaskamergebouwen, het crematorium, enkele gevangenenbarakken en enkele overblijfsels van de gebouwen van de SS.

CO gas cylinders	Schoorsteen	Deur van een gaskamer	Schoenen

Fotos: Gedenkplaats Archief van Majdanek.